Быйыл Къарачай-Черкес Республиканы 100-джыллыкъ юбилейине аталыб кёб тюрлю къууанч иш бардырылады. Аланы бириди   Черкесскеде эндреуюк (декабрь) айны 14-де республиканы ара межгитини ачылгъаны. Ол Шимал Кавказны эм ариу, уллу межгитлерини бириди. Аны ичине бир джолгъа 7 минг

Бу къууанчха Шимал Кавказ федерал округдан да талай адам келген эди, республикада джашагъанла да кёб эдиле. Аланы арасында Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашид, Эресей Федерацияны Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечиси Юрий Чайка, Шимал Кавказны дин управлениелерини келечилери, КъЧР-ни Александр Иванов башчылыкъ этген депутат корпусу, КъЧР-ни Правительствосуну къуллукъчулары, джамагъат эмда дин организацияланы тамадалары, Черкесскени джамагъаты, чакъырылгъан къонакъла бар эдиле.
Бу къууанч иш онбеш джыл болгъан хафиз Чыпчыкъланы Амир сыйлы Къур’анны аятларын окъуб алай башланды. Андан сора Хапаланы Садыкъ хаджи джыйылгъан миллетге дууа этдирди.
Биринчи сёз Эресей Федерацияны Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечиси Юрий Чайкагъа берилди.
- Бу межгит Шимал Кавказны муслиманларыны эм уллу сыйлы джерлерини бири боллукъду. Бу уллу мекямны къурулушун кърал властны органлары бла республиканы джамагъаты биригиб бардыргъандыла.
Динни келечилери Къарачай-Черкесияны ёсюмюне уллу энчи юлюш къошадыла. Аланы тохтаусуз кюрешиулеринден республикада, Шимал Кавказда да рахатлыкъ бла келишиулюк джашнагъанлай барады, бурундан келген ашхы адетле тутуладыла, тюз иннетлилик, адеб, джорукъ бегийди. Маданият эмда джамагъат джашауну ёсюмю тирилирча, социал-экономика санагъатда джангы проектле джашауда орун алырча мадарла къураладыла. Республиканы джамагъаты мындан ары да къолларындан келгенни этиб кюрешириклерине толу ийнанама. Мен сизге, Къарачай-Черкесия бла бютеу Эресейге ашхылыкъ, игилик келтирлик, мийик джетишимле теджейме, - деди ол.
Аны ызындан Шимал Кавказны Муслиманларын бирикдирген аралыгъыны тамадасы, Къарачай-Черкес Республиканы Муслиманларыны дин управлениесини президиумуну председатели, муфтий Бердиланы Исмаил хаджи сёлешди.
- Биз бюгюн ара межгитни ачабыз, ол уллу къууанчды. Аны къурулушуну тири джюрюш алыб битгени республиканы Башчысы Темрезланы Рашидни терен къайгъырыуундан болду. Бери 7 минг адам сыйынныкъды. Адамла межгитге Аллахха къуллукъ этерге барадыла. Биз хар байрым кюн джума намазда кесибизге, башхалагъа да кёб тилек тилейбиз. Уллу Аллах аланы къабыл этеди. Адам баласы Аллах буюргъанча джашаса, хар не да иги боллукъду, - деди Исмаил хаджи.
Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашид ара межгит ачылгъан кюнню уллу магъанасы болгъанын чертиб айтды.
- Ара межгитни ачылгъан кюнюн Къарачай-Черкесияны шохлукъ тутуб джашагъан кёб тюрлю миллетини эм джарыкъ къууанчларыны бирине санайма мен. Мында тюрлю-тюрлю динлени, 100 тюрлю миллетни келечилери мамырлыкъда, рахатлыкъда джашайдыла. Ала бизни эм уллу байлыгъыбыздыла. 

Бюгюн ара межгитни ачаргъа мадарыбыз болгъаны ючюн Аллахха махтаула болсунла! Адамла бюгюннгю кюнню кёб заманны сакълагъандыла. Бу межгитни къурулушуна республиканы хар адамыны къыйыны киргенди. Бирле тилек тилегендиле, экинчиле къара кючлерин аямай кюрешгендиле, ючюнчюле ачха бла, къурулуш материал бла болушхандыла. Кече-кюн былайда тургъан къурулуш усталагъа, ишчилеге мен бюсюреу этиб, разы болгъанымы билдиреме. Бизни республикада мындан ары да маданият, спорт къалала, межгитле, клисала ишлене барлыкъларына, миллетлени, динлени араларында рахатлыкъны, шохлукъну кючю бегиб барлыгъына мен толу ийнанама, - деди Темрезланы Рашид.
Ол, аны тышында, муфтий Бердиланы Исмаил хаджи эмда Черкесскени имамы Катчиланы Казим хаджи бла бирге келир джыл Черкесскеде республикан медресени къурулушун башларгъа деб оноу этгенлерин айтыб, джыйылгъанланы къууандырды.
Регионну Башчысы бу байрамыбызда бизни бла бирге къууанч этерге келген къонакълагъа энчи бюсюреу этиб, разылыгъын билдирди.
Терк Башы Тегейни Муслиманларыны дин управлениесини тамадасы муфтий Гацалов Хаджи-Мурат хаджи межгит Аллахха къуллукъ этгенден сора да, билим берген джер болгъанын чертди.
- Межгит ёмюрледен бери да билим берген, социал, культура джерди. Ол хар муслиманнга бек сыйлыды. Джаш адам бери келиб диннге юренсе, намаз этсе, Аллахха джууукъ болады. Былайда болгъан ариулукъ, къууанч, аламатлыкъ, толулукъ аны джюрегине сингеди. Межгитни ачылыуу бютеу халкъгъа игилик этиудю, - деди муфтий.
Пятигорск бла Черкесскени архиепископу Феофилакт да муслиманланы бу джарыкъ байрамлары бла джылы алгъышлады.
- Ара межгитни ачылгъаныны бютеу Кавказгъа терен магъанасы барды. Межгитни къурулушуну битерине республиканы бютеу адамлары юлюш къошхандыла. Бу бизни Джуртубузну тарихине терен магъаналы зат болуб къошуллукъду. Мен муслиманланы бу уллу къууанчлары бла алгъышлайма, - деди ол.
Ставрополь крайны Дин управлениесини тамадасы муфтий Рахимов Мухаммат хаджи Къарачай-Черкесияны адамларына игилик, тынчлыкъ, рахатлыкъ теджеди.
- Уллу Аллах бизни барыбызны да кеси кёргюзген тюз джолгъа бурсун. Биз хоншулабыз, мен сизни бу аламат межгит бла, нени да этерге къолундан келген уллу Аллахны юйю бла, алгъышлайма. Муну ичи хаман да, джума намаз этилген кюндеча, адамдан толгъанлай турсун, - деди Мухаммат хаджи.
Андан сора Черкесск шахарны имамы Катчиланы Казим хаджи алгъышлау сёз айтды.
- Мен Черкесскени бютеу муслиманларыны эмда кесими атымдан бу межгитни проектини этилиую, аны къурулушуну битерине къыйыны кирген адамланы барына да разылыгъымы билдирирге излейме. Артыкъсыз да бек республиканы Башчысы Темрезланы Рашидге бек разыбыз. Ол берген сёзюне толу болуб, республиканы 100-джыллыкъ юбилейинде бизге уллу саугъа этди.
Бюгюн былайгъа келиб бизни къууанчыбызны юлешгенлеге да разылыгъымы билдиреме, - деди Казим хаджи.
Ара межгит Черкесск шахарны къыбыла джанында орналгъанды. Аны ичинде эркишилеге, тиширыулагъа да залла бардыла. Арбазда абдез алгъан джерле хазырланнгандыла. Межгитни 52 метр мийиклиги болгъан 4 минарети барды. Аны полу мермерден этилгенди, къабыргъалары джашил, кёк бояулудула. Тюрлю-тюрлю мийикликлери, уллулукълары болгъан 33 тёгерек башы (куполу) барды. Ала багъалы ташдан (изумруддан) этилгендиле. Ара куполну диаметри 18 метрди. Межгитге 200 терезе ариу тюрсюн бередиле.
Межгитни тёгерегине ариу, деменгили буруу салыннганды. Мында, намазны заманы джетгинчи, узун шиндиклери болгъан, сакълар джер, фонтан бардыла, арбазы, тёгереги терекле бла джасалыбды.
Джангы ара межгитни джеринде эртдеги ара межгит да сакъланнганды. Адамла ары кёб джылланы джюрюб, намаз этиб тургъандыла. Ол энди медресе боллукъду.

Лепшокъланы Хусеин.