Талай джылны мындан алгъа Гитче Къарачай районну Джагъа элинде Къобанланы Чубурну джашы Хусейни атын джюрютген орта школгъа баргъан эдим. Ол кёзюуде школгъа 260 сабий джюрюй эди. Бюгюнлюкде уа школгъа 400-ге джууукъ сабий джюрюйдю.


Сабийлени саны джылдан джылгъа ёсе бара эсе бара баргъан заманда школну мекямы тарлыкъ этерге боллукъмуду? Сабийлени окъуулары къалайды? Бу эмда башха сорууланы «Къарачайны» корреспонденти Къобанланы Махмут школну директору Гебенланы Халитни джашы Хусейге бергенди.

- Школубуз эки этажлыды. Ол 1977-чи джыл ишленнгенди. Ары дери сабийле бир тар мекямда окъуй эдиле, - деб хапар айтады Гебенланы Хусей. – Къарачайлыла Орта Азия бла Къазахстандан къайтханларында, аны директору Къобанланы Чубурну джашы Хусей эди. Усталыгъы бла тарихчи эди. Ол Уллу Ата джурт къазауатда болуб, талай кърал саугъа алгъан адам эди. Джер-джерге джазыб, бюгюннгю школну мекямын ишлетген эди. Гитче Къарачай районда эм сыйлы адамланы бири эди. Мен кесим джагъачыма. Школну да бу элде бошагъанма. Къобан улуну иги таный эдим. Ачыкъ кёллю, тюзлюкню сюйген, ётгюр адам эди. Школ аны атын джюрютгени себебли, биз, устазла, сохтала да, не джаны бла да юлгюлю болуб, Къобан улуну сыйын джерге тюшюрмезге кюрешебиз.
Школну мекямы ишленнгенли быйыл 45 джыл болгъанды. Федерал программагъа кёре, 2023-чю джыл школ деменгили ремонтха джабыллыкъды. Джабылса, сабийле Римгоркада 8-чи номерли орта школгъа джюрюрюкдюле. Школубузну сабийлери экинчи кёзюуде окъурукъдула. Аланы школгъа автобусубуз джюрютюрюкдю. Римгорка элни орта школуну мекямы хайырланыугъа кёб болмай берилгенди. Талай этажлы уллу мекямды. Кеси да бюгюннгю заманны излемине кёре ишленнгенди. Неси да барды, таб джарашыбды.
Сабийлени окъуулары игиди. Кеслерин ариу джюрютедиле. Аланы 43 устаз окъутады. Мен не заманда да айтыб туруучанма: устазлагъа кёре болуучанды сохталаны билим алыулары. Устазла билимли, къайгъырыулу, ишлерине толусу бла берилгенле болсала, сохталаны арасында аман окъугъан хазна боллукъ тюлдю. Иги окъугъан сохта кесин аман джюрютмейди. Асламысына окъуулары къарыусуз болгъан сохталадыла кеслерин къылыкълы джюрютгенле. Ма ол 43 устаздан 4-5 устаз болмаса, къалгъанларыны баш категориялары барды.
Устазла Айбазланы Аминат, Энверни къызы, Боташланы Лидия, Пилялны къызы, Болурланы Мёлек, Магомедни къызы, Батчаланы Альбина, Хасанны къызы, Тохчукъланы Лидия, Магомедни къызы, Эриккенланы Тамара, Халитни къызы, Эриккенланы Фатима, Дагирни къызы, Джатдоланы Галина, Хусейни къызы «РФ-ны бютеу билим бериуден сыйлы къуллукъчусу» деген атны джюрютедиле. «РФ-ны окъуууну айырмасы» деген атны уа Боташланы Сейир, Шаухалны къызы, Текеланы Софья, Пилялны къызы, Хасанланы Галина, Муссаны къызы, джюрютедиле. Баш категория да, сыйлы ат да устазгъа бошуна берилмейди. Ишинг бла, билиминг бла тыйыншлы эсенг, алдынг сыйлы атны, тюл эсенг а, къуру къалдынг. Устаз баш категория алыргъа, сыйлы атха тыйыншлы болургъа тырмашыб турады. Нек десегиз, ишде уллу сынам алгъан бла къалмай, аны айлыгъына 10 процент къошулады.
Школну автобусу барды. Аны Акъбайланы Билял джюрютеди. Школгъа эки-юч километр узакълыкъдан джюрюген сабийле аз тюлдюле.
Школда физкультура бла спортха къаллай бир эс бёлюннгенин билирге излей эсенг, физкультурадан дерслени бардыргъан устаз Байрамукъланы Исхакъны джашы Къурманбийни юлгюге келтирейим. Ол джаш устазды. Физкультурадан дерслени уа сынымлы устазча бардырады. 2021-чи джыл «Джылны устазы» деген конкурсха къошулуб, биринчи орунну алгъан эди.
- Энди къайсы устаз къайсы дерслени бардырыб, махтаугъа тыйыншы болгъанланы тизимин айтсанг.
- Айтайым. Айбазланы Аминат ал башланнган классны устазыды. Мени кёлюме келген бла, ал башланнган классланы устазларыны ишлери бек джууаблыды эмда къыйынды. Биринчи джыллада ала сабийлени къалай окъутсала, тамада класслада да сабийлени окъуулары алай боллукъду. Боташланы Лидия орус тил бла литературадан бардырады дерслени. Болурланы Мёлек дагъыда башха устазла ишлерин бет джарыкълы баджарадыла. Аланы тырмашыулары бла сохталаны окъуулары, билим алыулары 70 процентге джетгенди. Районда бу кёргюзюм эм игилени бириди.
Мен кесим джаш заманымда спорт бла кюрешиб тургъаным себебли, Къарачай шахарда педагогика институтну спорт факультетин бошагъанма. Сохталарыбыз саулукълу эмда кючлю-къарыулу болур ючюн эс бёлгенлей турама. Школну эки спорт залы барды. Теннисден, шахматладан секцияла ишлейдиле. Волейбол, баскетбол, футбол дегенча затла уа школда уллу орун алыб тургъандыла эмда алыб турлукъдула. Каратэни уа школда сабийле бек сюедиле. Каратэден сабийлени Гасанов Зульфикар юретеди. Ол бизни къралда белгили тренерлени бириди. Бусагъатда Ючкекенде сабий-джаш тёлю спорт школда каратэден тренер болуб ишлейди. Школда ишлеген бла къалмай, ауур тийсе да, районну школларында да каратэден секцияла ачханды. Аны сохталары Эресейни алчылыгъы ючюн эришиулеге къошулуб, сыйлы орунланы алгъанлай турадыла. Ол юретген сохта Семенланы Салых 2-чи классда окъуйду, кесини ауурлугъуна кёре юч кере Эресейни чемпиону болгъанды. Чомаланы Равилина Эресейни эки кере чемпиону болгъан бла къалмай, каратэден халкъла арасы турнирге къошулуб, биринчи орунну алгъан къызчыкъды. Семенланы Анзор, Кърымшаухалланы Джамал, Тоторкъулланы Рамазан да РФ-да белгили спортчуладыла.
Эркин тутуш да школда уллу орун алады. Сабийлени тутушургъа Лайпанланы Борис юретеди. Муну сохталары да эркин тутушдан джетишимли болур ючюн къалмайдыла. Уллу эришиулеге къошуладыла, сыйлы орунланы аладыла. Мюлк джаны бла Хапаланы Джагъафарны джашы Зураб мени заместителимди да, ишин билген адамды. Андан сора да ол сабийлени урунуугъа юретеди. 2021-чи джыл орус тил бла литератураны устазы Эриккенланы Асият район конкурсха къошулуб, «Джылны устазы» деген атха тыйыншлы болгъан эди. Технологиядан дерслени бардыргъан устаз Боташланы Индира сабийлени кийим бичерге-тигерге юретеди. «Точка роста» деб федерал проект барды да, аны тамадасыды школда. 2020-чы джыл «Самый классный класс» деб, республикан конкурс бардырылгъан эди да Боташланы Индира биринчи орунну алгъан эди. Эриккенланы Фатима тарих бла обществознаниеден дерслени бардырады. Ол школда ишлегенли 30 джыл болады. Талай джылны мындан алгъа «РФ-ны эм иги устазы» деген Бютеуэресей конкурсха къошулуб, биринчи орунну алыб, 100 минг сомгъа ие болгъан эди. Школда «Вестник образования» деб илму бла байламлы журнал чыгъады да, Эриккенланы Фатима аны авторуду эмда редакторуду.
Устазланы хар бири махтаугъа тыйыншлыды. Аллай терен билимли, къайгъырыулу, бир-бирлерини сыйларын кёрген устазла бла ишлегениме бек къууанама. Хант юйюбюз барды. Башха школладача, бизде да 1-чи – 4-чю классланы сохталары алайына ашайдыла. Буфет да барды.
- Школну коллективини юсюнден толу хапар айтдынг. Энди кесинги юсюнгден къысхасы бла хапар айтсанг.
- Бу школда 2008-чи джылдан бери директор болуб ишлейме. Ары дери Ючкекенде 11-чи номерли орта школда директорну заместители эдим. Кесим джагъачыма. Къарачай шахарда педагогика институтну спорт факультетин бошагъанымдан сора, Джегётей Аягъы шахарны Московский тийресинде, 4-чю номерли орта школда физкультурадан дерсле бардырыб тургъанма. Ишлей тургъанлайыма, Къарачай шахарда педагогика институтну тарих факультетине заочно кириб окъугъанма. «РФ-ны бютеу билим бериуден сыйлы къуллукъчусу», «РФ-ны билим бериу бла юретиуюню сыйлы къуллукъчусу» деген атланы да джюрютеме.
Тынч тюлдю устаз болуб ишлеген. Алай а сабийлеге билим бериу сыйлы, джууаблы ишди.

 
{jcomments}