Халкъны атын сый бла айтдыргъан уланлары хар санагъатда да бардыла. Ала джигерликни, джигитликни юлгюсю болуб, фахмуларыны, билимлерини, уллу сынамларыны кючюн адамлагъа бергенлей турадыла. Аллай ашхыланы бириди Чотчаланы Махмутну джашы Алхаз.
Ол джаш тёлюню ариу халиге, джуртха сюймекликге, кертиликге, бирикмекликге, патриотлукъгъа юрете, къолундан келгенни этиб кюрешеди.
Алхаз 1968-чи джыл элия (июль) айны 6-да Къарачай шахар муниципал округну Бирлик элинде, Махмутну халкъны ашхы адетлерин тутуб джашагъан юйдегисинде, туугъанды. Ол Къарачай шахарны 4-чю номерли орта школун бошагъанды. Школда окъуй тургъанлай юретиучюлеге джюрюб, эркин тутуш бла кючлю кюрешгенди. Алхаз Къарачай-Черкес кърал университетни спорт факультетин тауусханды. Анда окъугъан сагъатында тюрлю-тюрлю дараджалада бардырылгъан спорт эришиулеге къошулуб, алчы, ёчлю орунланы алыб тургъанды. Баш окъуу билим алгъандан сора, 1987-чи-1989-чу джыллада, аскер борчун сый бла толтуруб къайтханды. Анда да аскер бёлеклени араларында бардырылгъан спорт эришиуледе хорламлы орунланы иелегенди.
Алхаз айтхандан, ол джуртуна къайтхандан сора, кеси спорт бла кюреше туруб, эси сабийлеге бёлюнюб, аланы юретирге толу бериледи. Талай джашны фахмусун ачыкълаб, спортда мийик джетишимлеге чыгъарады. 2000-чи джыллада (ары дери да) талай къарачай джаш эркин тутушдан кеслерини, халкъны атын да дуниягъа белгили этген эдиле.
Аланы арасында Темрезладан юч къарнаш - Науруз, Къурман, Тохтар - Эресейни чемпионлары болгъан эдиле. Науруз Красноярскеде бардырылгъан сайлау турнирде хорлаб Европагъа барыб, Болгарияда 3-чю орунну алыб къайтханды. Андан сора да дунияны 4 кере чемпиону болгъанды. Ол мийик джетишимди.
Тохтар Эресейде джаш тёлюню арасында хорлаб 1-чи болады, ол да дуния дараджалы эришиулеге барыб, Словакияда 3-чю орунну да алады. Андан сора джаш тёлюню арасында 2 кере дунияны чемпиону атха ие болады.
Къурман да бек кючлю спортчуланы тизимине киреди. Эресейде джаш адамланы арасында 1-чи болады. Аны ызындан Европада 1-чи орунну алады. Ол дунияны биринчилигине 3 кере ие болгъанды.
Аджиланы Азнаур джаш адам бола тургъанлай, уллуланы ичинде Эресейде 3-чю орунну алады. Ол джыл Азнаур Японияда бардырылгъан бютеудуния эришиулеге Эресейни атындан къошулуб, 2-чи оруннга чыгъады. Дагъыда талай къарачай джаш къралла арасы турнирледе хорлайдыла. Атларын махтау бла айтдырыб, халкъыбызны сыйын чыгъаргъан джашланы арасында къарнашла Къараланы Шамил, Темирлан, Тулпар, белгили спортчу Сарыланы Альберт, Ючкекенден Айбазланы Амин бла Джуккаланы Магомет, башха бир къауум джаш барды.
Чотчаланы Алхаз терен фахмусун, билимин, уллу сынамын, джигитлигин таныта, джаш гёджеблени хазырлаб, кече-кюн демей, кюрешеди. Ол 1995-чи джылдан 2005-чи джылгъа дери республиканы баш юретиучюсю болуб тургъанды. 2004-чю джыл КъЧР-ни Эркин тутушдан федерациясыны вице- президенти къуллукъгъа сайланнганды.
Ушагъыбызда ол кёб болмай этген джетишимлерини юсюнден да айтды.
Кючлю спортчула Сюйюнчланы Хусей бла Акъбайланы Алибек Эресейни биринчилигинде 2-чи, 3-чю орунланы алгъандыла. Хусей Ярыгинода бардырылгъан турнирде 2-чи, 3-чю орунланы алыб къайтханды. Андан сора да ол Якутияда дунияны кубогу ючюн бардырылгъан эришиуледе хорлаб, 1-чи оруннга тыйыншлы болгъанды. Команданы къурамында Европада 2-чи оруннга чыкъгъанды.
Алхаз айтхандан, джетишимлиле ёсюб келген джаш тёлюню арасында да кёбдюле. Акъбайланы Алибекни республикада эркин тутушдан Спортчуланы хазырлагъан аралыкъны баш юретиучюсю этгендиле.
Чотчаланы Алхаз башчылыкъ этген Къарачай шахарны «Олимп» деген комплексли спорт школу республиканы спорт школларыны арасында тыйыншлы орун алады. Мында боксха, дзюдогъа, эркин тутушха, самбогъа юренедиле, футбол, къол тоб ойнайдыла. Бери джаш адамла кёб джюрюйдюле. Ала спортну тюрлю-тюрлюсюнден мийик джетишимлеге ие болур муратлыдыла.
Алхаз миллетлени араларында уллу шохлукъну, къарнашлыкъны кючюн бегите, аны джюреги игиликге, тюзлюкге учуна джашайды. Ол «Къарачай-Черкес Республиканы махтаулу юретиучюсю», «Эресей Федерацияны махтаулу юретиучюсю» деген сыйлы атланы джюрютеди.
Чотча улу юй бийчеси Байчораланы Муратны къызы Анжела бла юч сабий ёсдюргенди. Анжела бусагъатда «Олимпде» методист болуб ишлейди.
Джашы Шамил Къарачай шахар округну администрациясыны спорт бёлюмюню тамадасыны орунбасары къуллукъну толтурады. Абдул-Азис спорт школну директоруну къоркъуусузлукъ джаны бла орунбасарыды. Ала экиси да тутхан ишлерин тыйыншлысыча толтуруб, атларын сый бла айтдырадыла. Къызлары Алина Къарачай шахарны 4-чю номерли орта школуну 10-чу классында окъуйду.
Адамла айтхандан, Чотчаланы Алхаз халкъыбызны накъут-налмазыды. Аны муратлары тазадыла, таукеллиги, тирилиги уллуду. Таулу джаш халкъыны ёсюб келген тёлюсюн хазырлай, аланы джетишимлерине къууана джашайды.
УЗЕИРЛАНЫ Хусеин.
