Батчаланы Къаракёзню джашы Мудалиф къарыуун, кючюн миллетине толу берген керти уланларыбызны бири эди.

Батча улу 1931-чи-1932-чи джыллада Москва шахарда авиацион институтда окъугъанды. Бир джылдан ара шахарда кърал университетге кёчюб (МГУ-гъа), 1936-чы джыл аны механика-математика факультетин джетишимли бошаб, къызыл диплом алыб чыкъгъанды.
Мудалиф 1936-чы джылдан 1940-чы джылгъа дери Учкулан школну директору болуб ишлегенди. 1941-чи джылдан Къарачай шахарда кърал устаз институтну математикадан устазы болуб кёчгюнчюлюкге дери, 1957-чи джыл андан къайтыб келгенден ахыр кюнюне дери да кесин ол джууаблы ишине толу бериб уруннганды.
Уллу Ата джурт къазауат башланнганында, Мудалиф урушха кетеди. Ол къыбыла аскер бёлекге тюшеди. Мудалифни, джауну тахсасын билген бёлюмню тамадасы этиб, адамлары бла бирге (аланы ичинде къарачайлы Семенланы Ахмат, оруслу Загибалов Дмитрий дагъыда башхала болгъандыла) душманла басыб тургъан Микоян-Шахаргъа тюшюредиле. Мудалиф радистин область больницаны арбаз сибириучюсю этеди. Кеси къалгъан нёгерлери бла областны джеринде айланыб, немецлени болумларын кёрюб, къалайда кёб болгъанларын билиб, Совет командованиеге билдириб тургъанды. Аны кючю бла совет артиллерия бла самолётла, джауну адам кючюн, техникасын да къаушатыб, тозуратхандыла. Алай бла Батча улу, Совет командованиени буйругъун сый бла толтуруб, махтаугъа тыйыншлы болгъанды.
Немецлени джуртубуздан къыстагъандан сора, Микоян-Шахарда, Учкулан элде да Мудалиф аскерчиле бла бирге Совет властны орнуна салгъанды. Адамлыгъы, ишленмеклиги, джигитлиги ючюн, Мудалифни партияны Учкулан райкомуну биринчи секретары къуллукъгъа саладыла. Батча улу ол джууаблы къуллугъун тыйыншлы дараджада толтургъанлай тургъанды. Алай болса да халкъны керти уланы партияны Ставрополь крайкомуну биринчи секретары М.А. Суслов бла келишалмай, аралары тик болуб, Мудалифни тюрмеге Архангельск областха чегет кесерге ашырадыла. Биргесине къарнашы Рамазанны да къошадыла (Рамазан олсагъатда Къарачай облисполкомну председателини орунбасары болуб ишлегенди). Арадан заман озуб, миллетибизни, джерибизни да къара кюнню къанатлары джабадыла – 1943-чю джыл саулай къарачай халкъны Къазахстан бла Орта Азияны къум тюзлерине кёчюредиле. Рамазан Архангельск областда тюрмеде ауушады, джандетли болсун. Эгечлери Болду, Мудалиф бла Рамазанны излей барыб, тутулады. Аны да Мудалиф болгъан джерге чегет кесерге джибередиле. Гюнахсызлай къарнаш бла эгеч уллу азаб сынайдыла.
Тутмакъ заманлары тауусулуб, Мудалиф бла Болду башларына бош болуб, Къыргъызстаннга, адамлары кёчюрюлген джерге, барадыла. Таулу джаш анда математикадан устаз болуб школгъа ишлерге джарашады.
1957-чи джыл джуртубузгъа къайтыргъа эркинлик берилгенинде Мудалиф да, къарачай халкъ бла бирге Кавказгъа къайтыб, Къарачай шахарда устаз институт ачылгъанында, анда математикадан устаз болуб ишлейди.
Тузакълыкъны, кёчгюнчюлюкню джылларында, саулугъун киши джерледе къоюб келгени ючюн, Мудалиф туугъан джуртунда бёлек джыл ишлеб, ауруб ауушханды, джандетли болсун.
Къарачай халкъ, ётгюр джашына сый бере, Къарачай шахарда аны бюстун салгъанды.
Ишине толу берилген керти устаз махтаугъа тыйыншлы кёб ашхы адам ёсдюргенди. Батчаланы Мудалифни аты къарачай халкъны тарихинде къуру да айтылгъанлай турлукъду.

Лепшокъланы Хусеин.

 
{jcomments}