2021-чи джыл аууз-герги (октябрь) айда бютеу Эресей Федерацияны джеринде кёзюулю адам санны тергеу ишле бардырыллыкъдыла. Ол ишге бизни республика да къошуллукъду.
Адам санны тергеуню заманы джете баргъаны сайын «бу иш неге керекди?», «бизни саныбызны кърал нек билирге излейди?», «бизни миллетге андан не хайыр барды?» деген соруула асламдан аслам бола барадыла. Бюгюн ол соруулагъа джууаб берирге кюрешейик.
Хар бир къралда да адамланы саны джылдан джылгъа тюрленнгенлей турады. Бир джыл джангы туугъанланы саны ауушханладан аслам болады, башха джыл ол сан тенгишлей къалады. Аны тышында да тиширыула бла эркишилени саны тюрленеди. Къралла бары да адам санны тергеу ишлени хар 10 джылдан бир кере бардырадыла. Устала ачыкълагъандан, аллай бир заманны ичине демография болум танг кесек тюрленеди. Аны тышында да джамагъатны джашау дараджасын ачыкъларгъа болушады бу иш. Ол зат а экономикада да кёрюнеди. Келир джыллагъа бюджетни санагъанда, башха затлада уллу болушлукъ этеди.
Бизни миллетге, биз сагъыш этгенден, адам санны тергеуню артыкъ да уллу магъанасы барды. Нек дегенде, ол миллетибизни санын ачыкъларгъа мадар береди.
Арт джыллада къарачай миллет Къарачай-Черкес Республикада эм уллу миллет болгъанлай келеди. Сёз ючюн, 2002-чи джыл бардырылгъан адам санны тергеуню эсеблерине кёре республикабызда 433470 адам джашагъанды, аладан 169198 адам къарачайлыла болгъандыла. Ол бютеу санны 38,5 процентиди. Орус миллетни келечилери 147878 адам, черкеслиле 49591, абазалыла 32346, ногъай миллетни келечилери да 14873 адам болгъандыла. Къалгъаны да башха миллетлени келечилери болгъандыла.
2010-чу джыл бардырылгъан адам санны тергеуде уа болум иги джанына танг кесек тюрленнгенди. Республикада саулай 474675 адам джашагъанды да, аладан 194324 адам къарачай миллетни келечилери болгъандыла, ол 41 процентди. Оруслула 150025 адам, черкеслиле 56466, абазалыла 36919, ногъайлыла да 15654 адам болгъандыла.
Айхай да, 2021-чи джыл бардырыллыкъ тергеу ишле да ашхы кёргюзюмле берирле деб ышанабыз. Быйыл бу ишле, электрон платформала къошулгъанлары себебли, танг кесек тынч да болгъандыла кеслери да. Сёз ючюн, ишден бош болалмагъанла, юйюне тергеучюле келликлерин излемегенле, башха бир чурум бла адам санны тергеучюлеге неда тергеу участоклагъа баралмагъанла кеслерини юслеринден толу хапарны Госуслуги порталны болушлугъу бла электрон халда берирге мадар табарыкъдыла.
Алайды да, бюгюнлюкде Къарачай-Черкесияда, бютеу Эресейде да къарачай миллетни саны къаллай бир болгъанын билирге излей эсек, барыбыз да тири халда бу ишлеге къошулургъа керекбиз. Кесибиз кесибизни билдирмесек, бизни зор бла киши санарыкъ тюлдю.
ХУБИЙЛАНЫ Фатима.
