Туристле келиб башларгъа деб, Кавказ биосфера заповедникни къуллукъчулары къонакъланы эм ариу джерлеге элтирик джолла бла ала тохтаб солурча джерлени джарашдырыб кюрешедиле.
«Бу кёзюуде Кавказ заповедникни къуллукъчулары иш заманларыны кёбюсюн турист джолланы джарашдырыб ашырадыла. Арт джыллада ол джолла бла бара барыб, кечеге ызларына къайталмай, сыртда-тюзде танг атдыргъан туристлени саны кюнден кюннге ёсе барады. Аны ючюн ала джолларындан бир джаякълаб солурча джерле хазырлаугъа эс бёлюне тебрегенди. Аллай джерлени хазыр этген заманда туристлеге таблыкъла бла бирге табигъатха хыянат джетмезине да эс бёлюннгенлей турады.
Солур джерледе шатыр къурургъа агъач тамалла салыныб хазыр этилликдиле, алайда туристле, джунчумай, къолларын-бетлерин джууарча, кеслерин тюзетирча мадарла да къураллыкъдыла», - деб хапар айтханды журналистлеге Кавказ заповедникни экология билим бла туризмни хакъындан орунбасары Ольга Пегова.
Ол айтхандан, Къарачай-Черкесияны туристле айланыргъа сюйючю бютеу джерлеринде джоллагъа да къараллыкъды.
«Имеретин кёллеге баргъан 12-чи номерли турист джолда тохтаб солурча къошакъ джерчик къураллыкъды. Туристле, кёл джагъада къош салыб, табигъат болумну сакълаугъа аталгъан джорукъну бузмай, белгиленнген джерде солусала деб, джарашдырлыкъдыла аны. Шатырла къурургъа салыннган агъач тамалла да тёгерекни артыкъ теблетиб турмай, туристлени къургъакъ джерде орунлу этерге джарарыкъдыла», - дегенди О. Пегова.
Бюгюнлюкде солур джерни къалайда джарашдырыуну оноуу этиле турады. Турист джоллада адамла кеслерин къалай джюрютюрге кереклилерин эсгертген къангачыкъла да джангыртыллыкъдыла. Бусагъатда устала аланы кёзге илинирча эмда эсде къалдырырча этерге кюрешедиле.
Архыздан Красная полянагъа баргъан 11-чи номерли турист джолну джарашдырыуну юсюнден КъЧР-ни башчылыгъы бла оноулашырыкъбыз», - дегенди Ольга.
Ол айтхандан, къаты багушну атаргъа урнала энтда талай джерге салынныкъдыла. Туристлеге керек боллукъ затланы барына да эс бёлюннюкдю. Алагъа таблыкъла, табигъатха заран джетдирмегенлей, къураллыкъдыла.
Къуру бир кере хайырландырылгъан сауутланы ашау-ичиуден сора атыб кетселе, табигъатха эмда джаныуарлагъа заран джетгени амалтын, туристлеге сакъланнган джерлеге биргелерине аллай сауутланы эркин ётдюрюрге къоярыкъ тюлдюле.
Аллай мадарла, заманны излемлерине кёре этиле турмасала, 1924-чю джыл къуралгъан Кавказ кърал табигъат биосфера заповедникни 280 минг гектар джеринде болум алай ариу сакъланныкъ тюл эди. Бу тау-чегет заповедник бютеу Европада эм уллугъа саналады. Ариу къаралгъаны бла аны Къарачай-Черкес Республикада, Абхазиягъа джете Краснодар край бла Адыгеяда джерлеринде къуруб баргъан хансла, къанатлыла, джаныуарла сакъланнгандыла.
ТЕШЕЛЛЕУЛАНЫ Зульфия.
