Заманны хатерсиз балтасы адабият бачхабызны хатерсиз томуруб баргъаны ауур тиеди. Къыйналабыз, этер мадарыбыз джокъду. Арт эки джыйырма джылны ичинде миллетибизни тин хауасын тазалаучу къаллай «деу тереклерибиз» джокъ болдула: Батчаланы Мусса, Байрамукъланы Халимат, Семенланы Азрет, Хубийланы Магомет, Лайпанланы Сейит, Къагъыйланы Назифа, Байчораланы Магомет, Лайпанланы Рашид, Шаманланы Медиха…

Газетчилерибиз а! Мен билиб, мен таныб да, къаргъыш джетгенча, бир-бири ызындан ненчасы кетдиле: Блимгъотланы Мунир, Айбазланы Дагерман (редакторла), Чотчаланы Магомет, Лайпанланы Сейит (башында да сагъындыкъ), Джаубаланы Хусей, Кёбекланы Билял, Джаубаланы Тамара, Джанибекланы Билял, Акъбайланы Азрет, Чанкаланы Къазий-Магомет (суратчы)… Ала миллет журналистикабызны кючейтген къаламчыла эдиле.

Джюрекни мыдахландыргъан бу тизгиннге Хубийланы Абу-Хасан да къошулду, ай медет. Хычаман (май) айны ал кюнлеринде ол ауушханлы джыл боллукъду. «Эресей Федерацияны маданиятыны сыйлы къуллукъчусу», «Къарачай-Черкес Республиканы махтаулу журналисти» деген атланы джюрютген дагъыда талай кърал саугъаны иеси болгъан журналист эди. Бюгюн редакцияда ишлегенлени араларында «Къарачай» газетибизге андан кёб къыйыны кирген болмаз. 79 джыл толгъунчу кетген эди. Джашаууну сау 50 джылын бергенди Хубий улу ана тилибизде чыкъгъан газетибизге. 50 джыл деген ол бир адамны ёмюрюдю. Фахмусуну излеми сюрюб, джюреги тартыб келген адам тураллыкъды газетде аллай бир заманны. Арт 45 джылны редакторну орунбасары болуб бёлмей ишлегенди, кишини орнун басаргъа эсине да келмегенлей газетчилени талай тёлюсюн алмашдыргъанды. Джашаууну эм иги джылларын ётдюрген кабинетинде бауурун столгъа тирегенлей, ишни ауурундан джанламай кюрешгенди. Къайсы бирибизни да ашыкъ-бушукъ джазгъан затларыбызны «сыбабхадан ётдюрюб» чыгъара эди, бачханы аман хансын артхан чагачыча къалджа текстлени «къошун алыб», тазалаб ётдюре эди газет бетлеге. Кеси джазгъан затларында да «джибни узуну, сёзню къысхасы» деген джорукъну бек тутаргъа кюреше эди. Аягъына джетгинчинге, аллы унутулгъан газет статьяланы, керексиз махтауладан эшилген зынгырдауукъ очерк маталлыланы, алайсыз да къыйын джашауну андан да мугур кёргюзген «джылауукъ» критиканы сюймей эди, джашау кертиликден джанламай, хар нени керти болумуча кёргюзюрге тырмашханлай тура эди. Кесини джангылычын, кемлигин да ачыкъ айта биле эди. Къысхасы джашаугъа тюз кёз бла къарагъан журналист эди, сабыр, оюмлу аналитик эди.

Быллай шартла къаламчыларыбызгъа миллет затланы юслеринден джазгъан сагъатда бютюн да бек керек боладыла. Эсибиздеди, республикабызда айырылыу, къошулуу деб халкъ чайкъалгъан, сайлауланы юслери бла миллетле бир-бирине къаджау тургъан кёзюуде болумгъа тюз багъа бериб, тюзюча сюзюб джазгъан къаламчыла терсакъыл къартлагъа, къаны къызгъан джаш къауумгъа да эс табдыргъан эдиле.

Хубийланы Абу-Хасанны урунуу джолундан, чыгъармачылыкъ ишинден айтыла, джазыла тургъанды, чыгъармалары ана тилден школ окъуу китаблагъа да тюшгендиле. Къарачайны эски эллерини бири Архызда туууб, юч джылында халкъы бла бирге сюргюнде болгъанды. Азиядан 17 джыл болуб къайтханды, Зеленчукде мебель фабрикада тюз ишчи, Совет Аскерде айырма солдат, пединститутда, Ростовда Баш партия школда юлгюлю студент болуб тургъан джылларында да джазгъанын къоймагъанды. Ростовдан къайтханында, кёблеча, къуллукъчу болургъа, ол джаны бла карьера этерге ашыкъмагъанды, нек десегиз, аны фахмусу чыгъармачылыкъгъа ууланыб эди.

Суратлау адабиятха да Хубий улу таукел узалгъан эди. Джаш джылларында огъуна аны хапарлары, новеллалары, очерклери джыйым китаблада кёб чыкъгъандыла. «Ахыр кюннге дери» деген романы да адабиятыбызгъа тыйыншлы зат болуб къошулгъанды.

Шимал Кавказда биринчилени бири болуб сыйлы Къур’анны ана тилге кёчюрген да Хубийланы Абу-Хасанды. Дин управление къабыл кёрюб, ол басмадан юч кере чыкъгъанды. «Биз, джамагъат, Аны бла хайырланалсакъ, файдалы эди деб 20 джылдан асламны кюрешгенме Къур’ан бла», - деучен эди кеси. Ол иннети, ин ша Аллах, ахыратына джарар.

Газет ишине да ол халда, аллай джууаблылыкъ бла къарай эди. «Дараджабыз федерал дараджадан тёбенирек эсе да, кесибизге кёре потенциалыбыз джетиширикди», - дей эди, миллет журналистикабызны бюгюннгю джарсыуларына сагъыш эте. Газетчилерибизни абадан тёлюсюн иги ыз къойгъаннга  санай, Хубийланы Исламча, Абайланы Мисостча публицистлени, халкъгъа билим джайыучуланы, ала бизни классиклерибиздиле деб юлгюге тута эди. Бюгюннгю журналистлерибизге амалсыз керекли затла неледиле деген соруугъа джууабы былай эди: билим, тыйыншлы билими, ачыкълыкъ. Хар джазгъан сёзюнге джууаблы болгъанынгы сезиу – биринчи Аллахны аллында, экинчи адамланы алларында. Джазгъан адамны джюрегинде Аллахы болургъа керекди. Ма бу шартланы бюгюн къалам тутаргъа тырмашханлагъа сингдиралсакъ эди, деген оюмну кёб айтыучан эди Абу-Хасан (джандетли боллукъ).

Хубий улу газет ишде бай сынамын эринмей джаш къауумгъа бере эди. Редакцияда ишлегенлени кимине тенгча, кимине тамада къарнашча, кёблеге уа атача эди джылы бла. Иш сынамы алай къалсын, адам шарты бла, ишленмеклиги, адеби-намысы бла да юлгю эди. Адамны сыйлай, багъа бере биле эди.

Аны джашауу тынч болмагъанды. Атасы къазауатда ёлюб, анасы да джашлай ауушуб, эки къарнашчыгъы бла ол ёксюзлюк сынагъандыла, сюргюнню къыйынлыгъыны чайырын чайнар ючюн къалмагъандыла. Алай а джюреги къатмагъан эди, ачыулу тюл эди, джарашыулугъу, джумушакълыгъы халисинде кёрюннгенлей тура эди, джукъгъа джутлугъу джокъ эди. Ишни юсюнде даулашха кириб да къалыучанбыз къайсы бирибиз да. Аллай кёзюуледе Абу-Хасан дженгил «къабыннганлыкъгъа» эрлай суууб къалыучан эди. Терслигин сезсе, кечмеклик тилерге, адамны кече билирге да адамлыгъы джете эди. Алай болгъанлыкъгъа сакъ эди, бир къауумлача, оюмсуз атлам этмезге сакълыгъы себеб болуучан эди. Бир амал табыб кёбчюлюкге къошулургъа излемей эди, коллективни ичинде уа уллугъа, гитчеге да келишимли сёз нёгер эди. Ол шартлары ючюн биргесине ишлегенле, аны барыбыз да сыйлай эдик, къайсы бирибиз да атасыны атын айтыб айланмай «Абу-Хасан» деб къоя эдик…

Багъалы Абу-Хасаныбыз! Сен арабыздан кетгенли, ма, джыл болду. Унутмайбыз, эсибиздесе, игилик бла сагъыннганлай турабыз. Биргенге ишлегенле анча джылны ичинде бир ауур сёзюнгю эшитмегенбиз. Разыбыз. Аллахны разылыгъын керти дунияда таб! Ызынгдан огъур аякъ къойгъанса, джарыкъ ыз салыб кетгенсе. Халал ишлеринг бизге юлгю болгъанлай турлукъдула. Халал джанынг джарыкъ джандетде тынчайсын!

Ёзденланы Якъуб.