2020-чы джыл адам улуну эсинде энтда кёб джылланы сакъланныгъы хакъды. Джылны аллындан башлаб джерни башын хатерсиз ауруу кючлегенди. Биринчи кюнледен огъуна дунияны медицина къуллукъчулары не кючлерин да атыб, аурууну хорлар джанындан кюрешедиле. Ай медет, джыл джарым ётгенинде да, ауруу сёнгерге, артха ыхтырылыргъа ушамайды.

Быллай къыйын кюнледе медицина къуллукъчула бла тенгликде ишлеб айланнганла да артыкъ махтаугъа тыйыншлыдыла. Мен бюгюн «Терк болушлукъ» машиналаны джюрютгенлени юслеринден айтыргъа излейме. Мени сартын, ала да, врачла, фельдшерле, медсестрала бла тенгликде, ауруу бла уруш этедиле. Тамам алача хорламлы боладыла, кеслерин да хорлатадыла…

Хапаланы Туугъанны джашы Абдулла 1918-чи джыл Тёбен Марада туугъанды. Ол Туугъан бла Байдыматны (Къоркъмазланы Ибрайны къызы) 13 сабийлерини бири болуб ёсгенди. Абдулла элде джетиджыллыкъ школну тауусхандан сора, джангы къуралгъан «Къызыл Октябрь» атлы колхозда ишлегенди.

Къарачай бла малкъар алан къандан джаратылгъан  халкъ болгъаныны юсюнден айтылыр, джазылыр керекли да къалмагъанды.  Эресейде, тыш къраллада да белгили тарихчиле, адам улуну геналары бла сынам ишле бардырыб кюрешген уллу алимле да шагъатлыкъ этедиле ол затха.
Бизни алан болгъаныбызны ачыкълаб кюрешген фахмулу алимлерибизни бири, тарих илмуланы кандидаты Хатууланы Рашид, Тохтарны джашы да бу джаны бла бек уллу излеу-тинтиу ишле бардыргъанды. Ол  III-чю ёмюрден башлаб 1396-чы джылгъа дери (Асхакъ Темир Аланияны чачхынчыгъа дери) Кавказда Алан джуртну башчылары кимле болгъанларыны юсюнден  тарих илмуну излеминден таймагъанлай, эски документледе болгъаннга кёре джазыб, китаб чыгъаргъан эди. «Къарачай» газетни редакциясы Хатууланы Рашидден тилеб, китабдан бёлек затны басмаларгъа эркинлик алгъанды.

Арт кёзюуде, коронавирус ауруу джайылмазча этилген мадарла амалтын, адамланы бир къаууму ишсиз къалгъанды, бирсилени хайырлары да аз болгъанды неда чыртданда хайырсыз къалгъандыла. Аны бла байламлы, Эресей Федерацияны Президенти Владимир Путин мындан алда кесини кёзюулю Чакъырыуунда Кърал банкга адамлагъа аланы кредитлеринден, ипотекаларындан джыл джарымгъа дери баш бошлукъ берирге деб, борч салгъан эди.

Кузнецовланы Магометни джашы Рамазан
Рамазан 1916-чы джыл Къарт-Джуртда туугъанды. Эл школну окъуб бошагъанындан сора, Тёбен Тебердиде бухгалтерлени 4-айлыкъ курсларын тауусуб, фахмулу джаш 15 джылында Ворошилов атлы уллу колхозну тёргеу санагъатында иш баджаргъанды. Устазланы хазырлагъан училищеде да билим алгъанды. Алай а, ол кеси абычар болургъа къызыныб тургъанды. Аны бла 19 джылы толгъанында Учкуланны райвоенкоматына Къызыл Аскерге барыргъа излегенин билдириб, аскерге кетгенди. Архивде сакъланнган эсгериу къагъытда, устаз Н.Баскаков: «Рамазанны къурманлыгъына бютеу элни джамагъаты келген эди. Аны аскерге джюзле бла адамла джыйылыб ашыргъан эдиле …» - деб джазады.

1981-чи джыл Къарачайны биринчи школуну мекямында, Учкуланны орта школуну ол замандагъы директору, РФ-ны махтаулу устазы Джанибекланы Юнюсню джашы Сосланбекни башламчылыгъы бла, Къарачай халкъны тарихи бла маданиятыны музейи къуралгъан эди. Джанибекланы Сосланбек школда окъугъан сохтала бла устазланы болушлукълары бла Уллу Къарачайны эллерине айланыб, музейге деб, кёб экспонат джыйгъан эдиле…

Джангы джыл келиб, арадан бир-эки ай ётсе, республиканы районларыны администрацияларыны башчылары, озгъан джылны къалай ашыргъанларыны, къаллай ишле баджаргъанларыны эсеблерин чыгъарыучандыла.

Ма аллай отчётланы бирин Гитче Къарачай районну администрациясыны башчысы Байрамукъланы Пахатны джашы Рамазан мындан алда этди. Белгилисича, район уллу районланы бириди республикада. Бюгюнлюкде мында 43520 адам джашайды. Ма ол сандан 20557-си эркишиледиле, 22965-си  тиширыуладыла. Районну джамагъатыны 61,3 проценти ишге джараулуду.

Шыдакъланы Мустафа бла юй бийчеси Къочхарланы Джанариуну джети джаш бла эки къызлары болгъанды. Аланы биз хапарын айтырыкъ джашлары Алий 1917-чи джыл Дууутда тууады. Эл школну бошагъанлай Микоян-Шахарда педучилищеге киреди. Анда билим алыб къайтыб, устаз болуб ишлеб тебрейди. Узаймай школгъа директор этедиле. 1940-чы джыл аскер къуллукъгъа чакъырылады. Джаяу аскер полкга тюшеди. Окъууу, билими болгъаны себебли, ротаны комиссарыны орунбасары  этедиле. Уллу Ата джурт къазауат башланады. Узаймай бу полк джаула бла бетден бетге тюбешеди. «Товарищ Шидаков с первых дней Отечественной войны находится на передней линии фронта», деб джазылады архив документлени биринде.

Сылпагъарланы Джашарбекни джашы Исмаил 1918-чи джыл Учкулан элде туугъанды. Джашарбек бла Забитханны (Чотчаланы) тогъуз сабийлерини бири болуб ёсгенди. Исмаил Учкуланда джети классны тауусхандан сора, 1936-чы джыл атасы бла бирге мал фермада ишлегенди. Ол 1939-чу джыл хычаман (май) айны 10-да Къызыл Аскерде къуллукъ этерге чакъырылгъанды. Исмаил 542-чи атыучу корпусну 85-чи тоб атыучу полкуну къурамында связист болуб къуллукъ этгенди. Аскерде къуллугъуну болджалы джетерге Уллу Ата джурт къазауат башланыб, Исмаил урушха алайдан кетеди.